Szkoła powinna być miejscem bezpiecznym dla każdej osoby uczącej się, bez względu na jej tożsamość czy orientację. Niestety, dane z badań pokazują, że młodzież LGBTQ+ (lesbijki, geje, osoby biseksualne, transpłciowe, queer i inne osoby nieheteronormatywne) doświadcza w środowisku szkolnym więcej trudności niż ich rówieśnicy.
Akceptujące środowisko szkolne ma kluczowe znaczenie dla zdrowia psychicznego, dobrostanu i wyników w nauce wszystkich uczniów i uczennic. Kadra pedagogiczna ma możliwość i odpowiedzialność, by tworzyć przestrzeń, w której każda osoba czuje się bezpieczna, szanowana i widoczna.
Dlaczego wsparcie jest ważne?
Zapewnienie odpowiedniego wsparcia uczniom i uczennicom LGBTQ+ przynosi korzyści całej społeczności szkolnej:
- lepsze wyniki w nauce - badania pokazują, że osoby LGBTQ+ uczące się w akceptującym środowisku osiągają lepsze wyniki.
- poprawa zdrowia psychicznego - wsparcie ze strony kadry pedagogicznej znacząco zmniejsza ryzyko depresji, lęku i zachowań samobójczych.
- rozwój empatii w całej społeczności - edukacja o różnorodności uczy wszystkich uczniów i uczennice szacunku i zrozumienia dla różnic między ludźmi.
- lepszy klimat szkoły - przeciwdziałanie wykluczeniu poprawia atmosferę w całej placówce.
Jak możemy wspierać uczniów i uczennice LGBTQ+?
LISTA KONTROLNA
"Szkoła przyjazna... uczniom, uczennicom i osobom uczniowskim LGBTQ+" - pobierz (205.87 KB, pdf)
Proponowana check lista i katalog dobrych praktyk zostały stworzone, by pomóc kadrze pedagogicznej w budowaniu włączającego środowiska szkolnego. Zawierają one konkretne wskazówki dotyczące:
- tworzenia bezpiecznej przestrzeni dla wszystkich uczniów i uczennic,
- reagowania na przemoc i dyskryminację,
- włączającego języka i praktyk edukacyjnych,
- współpracy z rodzicami i opiekunami,
- rozwoju zawodowego kadry w zakresie różnorodności społecznej.
W jaki sposób korzystać z check listy? Check lista została zaprojektowana jako praktyczne narzędzie samooceny. Pomaga zidentyfikować obszary, w których placówka edukacyjna dobrze wspiera uczniów i uczennice LGBTQ+, oraz te, które wymagają dalszej pracy. Regularnie weryfikując poszczególne punkty listy, możemy systematycznie budować coraz bardziej włączające środowisko.
KATALOG DOBRYCH PRAKTYK
"Osoby LGBTQIA+ w Gdańskich szkołach" - pobierz (3.98 MB, pdf)
Dołączony katalog dobrych praktyk zawiera sprawdzone rozwiązania z gdańskich szkół. Znajdziecie w nim:
- przykłady udanych inicjatyw,
- propozycje rozwiązań systemowych,
- rekomendowane materiały edukacyjne i pomocowe numery telefonów.
Informacja o projekcie sfinansowanym ze środków Miasta Gdańska w ramach zadania „Na równych zasadach – przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na tożsamość psychoseksualną i płciową – kontynuacja 2024” – tutaj.
INKLUZYWNY STATUT SZKOŁY - podstawa prawna równego traktowania
Wzór inkluzywnego statutu - pobierz. (41.01 KB, docx)
Instrukcja wdrożenia - pobierz. (251.08 KB, pdf)
Statut szkoły stanowi fundament funkcjonowania placówki edukacyjnej. Jego inkluzywny charakter jest kluczowy dla zapewnienia równego traktowania wszystkich uczniów i uczennic, w tym osób LGBTQ+. Cechy inkluzywnego statutu:
- Powszechność stosowania - statut szkół określa prawa, nakazy i zakazy, które obowiązują nie tylko uczniów, ale także dyrekcję i pozostałych pedagogów.
- Zgodność z prawami człowieka - statut szkoły nie może łamać praw człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
- Poszanowanie praw dziecka - statut musi respektować prawa dziecka zapisane w Konstytucji RP.
- Respektowanie praw ucznia - statut szkoły musi być zgodny z prawami ucznia zapisanymi w Prawie oświatowym.
- Hierarchia aktów prawnych - statut szkoły nie stoi ponad rozporządzeniami, ustawami czy Konstytucją.
- Wolność wyrażania poglądów - statut nie może ograniczać prawa do wyrażania własnych poglądów.
- Zakaz ingerencji w wygląd - statut nie może nadmiernie ingerować w wygląd lub dyskryminować uczniów i uczennic ze względu na ich prezencję.
- System kar zgodny z prawem - statut nie może dopuszczać systemu kar niezgodnych z prawem oświatowym.
- Zakaz dyskryminacji - statut nie może dyskryminować żadnej grupy uczniów, w tym osób LGBTQ+.
Warto regularnie przeglądać statuty szkół pod kątem powyższych kryteriów. Jeśli zauważycie zapisy, które mogą dyskryminować uczniów i uczennice LGBTQ+, należy podjąć działania, aby je zmienić. Pamiętajcie, że prawo jest po Waszej stronie - statut szkoły musi być zgodny z aktami wyższego rzędu gwarantującymi równe traktowanie wszystkich osób.
Małe kroki, duża zmiana. Budowanie włączającego środowiska nie wymaga rewolucji. Często są to drobne działania, które mają ogromne znaczenie:
- używanie włączającego języka (również w statucie szkoły),
- reagowanie na każdy przejaw dyskryminacji,
- włączanie tematyki różnorodności do programów nauczania,
- zawieszenie symboli wsparcia w widocznych miejscach (np. naklejki z tęczą),
- uwzględnienie działań antydyskryminacyjnych i prorównościowych w szkolnym programie wychowawczo-profilaktycznym,
- organizowanie szkolnych wydarzeń promujących równość.
Twórzmy w szkole środowisko, w którym każda osoba ucząca się może w pełni rozwinąć swój potencjał. Wykorzystanie załączonej check listy i katalogu dobrych praktyk, a także zadbanie o inkluzywny statut szkoły, to pierwsze kroki do budowania placówki, która jest bezpieczna i wspierająca dla wszystkich.
Zapraszamy do regularnego korzystania z tych narzędzi, dzielenia się doświadczeniami oraz ciągłego doskonalenia kompetencji w zakresie wspierania różnorodności. Razem możemy stworzyć środowisko edukacyjne, w którym każda osoba czuje się wartościowa, bez względu na to, kim jest.
ZOBACZ RÓWNIEŻ materiały opracowane w ramach projektów:
- „Szkoły Przyjazne LGBTQ+” (10.2021-07.2022) oraz „Szkoły Przyjazne LGBTQ+ 2.0” (10.2022-07.2023) w ramach programu "Aktywni Obywatele" - wdrożenie inkluzywnego statutu oraz interwencje w sytuacjach kryzysowych - tutaj.
- „Dziecko transpłciowe – efektywny system wsparcia w szkole” Fundacji Psycho-Edukacja przy wsparciu Warszawskiego Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń (WCIES) i Biura Rzecznika Praw Dziecka Islandii - poradnik dla kadry zarządzającej i psychologiczno-pedagogicznej szkół podstawowych i średnich - tutaj.
- „Szkoła dostępna dla wszystkich" Instytutu Badań Edukacyjnych, UNICEF-u oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej we współpracy z uczelniami i organizacjami pozarządowymi realizują projekt - tutaj.
