Od 17 lat redakcja Rzeczpospolitej ocenia skuteczność działań władz miast i gmin - to jak pracują na rzecz rozwoju swoich małych ojczyzn. Rozwoju zrównoważonego, czyli takiego, który powiększa każdy rodzaj kapitału będącego w dyspozycji społeczności lokalnej. Zasady rankingu ustala niezależna Kapituła, której przewodniczy były premier RP prof. Jerzy Buzek. W jej skład wchodzą także przedstawiciele organizacji samorządowych, organizacji pozarządowych, władz publicznych oraz przedstawiciele redakcji Rzeczpospolitej.
Gdańsk wśród laureatów
W tegorocznej odsłonie Rankingu Samorządów "Rzeczpospolitej" Gdańsk znalazł się w ścisłej czołówce, zajmując 4 miejsce wśród miast na prawach powiatu. To kategoria, która obejmuje aż 65 miast.
- W imieniu pani prezydent Aleksandry Dulkiewicz oraz całego zespołu chciałem serdecznie podziękować zarówno dziennikowi Rzeczpospolita, jak i całej kapitule za to fantastyczne czwarte miejsce. W rankingu, który jest właściwie clou naszej pracy samorządowej. Bo sensem naszej pracy jest podnoszenie jakości życia mieszkańców. Liczę na to, że za rok spotkamy się na kolejnej edycji rankingu. Mam jednak świadomość, że w kolejnym roku o podnoszenie jakości życia mieszkańców naszych małych ojczyzn, ze zrozumiałych względów, będzie coraz trudniej – mówił podczas gali wręczenia nagród Piotr Borawski, zastępca prezydenta ds. przedsiębiorczości i ochrony klimatu.
Pozostałe miasta, które znalazły się w zwycięskiej piątce to Opole, Kraków, Katowice i Gliwice. To właśnie temu ostatniemu miastu przypadło pierwsze miejsce w kategorii miasta na prawach powiatu. Wśród gmin miejskich i miejsko-wiejskich najlepsza okazała się Morawica. Natomiast pierwsza nagroda w kategorii gmin wiejskich powędrowała do Wielkiej Wsi.
Cztery obszary
Zgodnie z przyjętą przez Kapitułę metodologią, ranking weryfikuje skuteczność działań władz samorządowych w kształtowaniu zrównoważonego rozwoju wspólnoty lokalnej, ujmowanego w strategicznych kategoriach: trwałości ekonomicznej, trwałości środowiskowej, trwałości społecznej oraz w zakresie jakości zarządzania.
W pierwszym filarze – trwałość ekonomiczna - oceniane są wskaźniki dotyczące zdolności samorządu do zwiększania dochodów własnych, w tym tych pochodzących z podatków. Brane pod uwagę są też dane dotyczące korzystania z zewnętrznych źródeł finansowania, jak i efektywność zarządzania finansami oraz zdolność budowy potencjału rozwojowego.
Drugi filar to trwałość społeczna. Tu oceniane są te obszary działalności samorządów, które mają wpływ na jakość życia mieszkańców oraz budowę społeczeństwa obywatelskiego. Brane są pod uwagę zarówno twarde dane o wydatkach samorządu, czyli np. na usługi w zakresie edukacji, kultury, sportu i rekreacji lub transportu publicznego, ale także mierzalne efekty tych wydatków, czyli np. miejsca dla dzieci w żłobkach czy w przedszkolach. Ważnym czynnikiem są również działania miękkie – np. budżet partycypacyjny czy współpraca z organizacjami pozarządowymi.
W trzecim filarze - trwałość środowiskowa - kładziony jest nacisk na kwestie związane z ochroną środowiska i dostosowaniem do zmian klimatycznych. Pod uwagę brane są m.in. poziom selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, wydatki na ochronę powietrza i klimatu oraz utrzymanie zieleni i inwestycje w ochronę środowiska.
W czwartym filarze sprawdzana jest jakość zarządzania urzędem, procesem uchwałodawczym oraz poziom współpracy między samorządami.
Ranking samorządów to trzy odrębne kategorie: miasta na prawach powiatu, gminy miejskie i miejsko-wiejskie oraz gminy wiejskie.
W zestawieniu brane są pod uwagę wszystkie gminy i miasta w Polsce (z wyjątkiem Warszawy), oceny dokonywane są na podstawie publicznie dostępnych danych GUS i Ministerstwa Finansów, a także informacji podanych przez samorządy w specjalnie przygotowanej ankiecie.
