202309217274
Makieta przedstawiająca współczesne śródmieście Gdańska znajduje się w budynku Kunsztu Wodnego, nowej siedzibie Instytutu Kultury Miejskiej. Hasło „makieta” kryje w tym przypadku dużo więcej niż tylko fizyczne odwzorowanie fragmentu miasta w mniejszej skali. Razem z towarzyszącymi elementami znajdującymi się w sali makiety stanowi główny element ekspozycyjny całego obiektu.
Fot. Jarosław Zulewski - UMG

Elementy interaktywne

Oryginalne spojrzenie na Gdańsk, którego dostarcza makieta wzbogacono o elementy interaktywne. Zostały one tak pomyślane, by stanowiły zarówno pomoc edukacyjną (możemy m.in. prześledzić historię architektury gdańskiej kamienicy), jak i przydatne narzędzie dla zwiedzających (można zaplanować tu własną ścieżkę zwiedzania). Służą temu stanowiska z ekranami dotykowymi rozmieszczone wokół makiety. W sali znajduje się też model mechatroniczny historycznego Kunsztu Wodnego (Wasserkunst), jak nazywano w dawnych wiekach gdańską stację pomp zasilającą miejską sieć wodociągową. Wśród materiału prezentowanego przy ekranach dotykowych przygotowaliśmy prawdziwą „perełkę” – możliwość porównania dzisiejszej zabudowy z tą sprzed ponad czterech wieków w rzucie ukośnym, do czego wykorzystany został wyjątkowy, bo sporządzony w takim rzucie już ok. 1598 r. plan (Dawniej/Dziś). Wszystkie materiały zostały przygotowane w trzech wersjach językowych: polskiej, angielskiej i niemieckiej.
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl

Stanowiska interaktywne wokół makiety

W blacie okalającym makietę rozmieszczono jedenaście ekranów dotykowych. Są one dwojakiego rodzaju. Przy trzech dużych ekranach (od północnej strony) możemy dzięki aplikacji Oś czasu zapoznać się z historią miasta. Przy pozostałych ośmiu mniejszych ekranach możemy dzięki aplikacji Poznaj Gdańsk poznać bliżej charakterystyczne dla miasta obiekty, podświetlić je na makiecie, a także skomponować z nich własną trasę zwiedzania (lub wybrać jedną z gotowych). Wszystkie materiały zostały przygotowane w trzech wersjach językowych: polskiej, angielskiej i niemieckiej.

[Zdjęcie stołu, z góry? z osobami przy ekranach]

 

POZNAJ GDAŃSK
Przy stanowiskach tych (mniejsze ekrany) możemy przejść do jednej z trzech sekcji: Poznaj Gdańsk, Trasy zwiedzania, Rozwój Miasta.

202309216861
 

Poznaj Gdańsk
Na ekranie pokazuje się widok ukośny mapy śródmieścia Gdańska, na której rozmieszczono trójwymiarowe modele najważniejszych obiektów opisane nazwami na chorągiewkach. Możemy zawężać liczbę tych obiektów do wybranych kategorii (filtry: zobacz koniecznie, muzea, świątynie, kamienice, fortyfikacje, technika i przemysł, pozostałe). Wyróżnione tak obiekty pokazują się również u dołu ekranu w formie przesuwanej listy z ich miniaturkami. Wyjściowy widok mapy odpowiada mniej więcej widokowi makiety z danego stanowiska. Mapę można przesuwać palcem. Wskazanie na mapie jednego z wyróżnionych tam obiektów powoduje jego podświetlenie na makiecie, na ekranie zaś przejście do jego opisu ze zdjęciami i widokiem bryły 3D (można ją obracać przesuwając po niej palcem). Uwaga – zdjęcia można powiększać gestem rozsuwania palców.

202309216860
 
202309216859
 

Trasy zwiedzania
Zamiast komponować własną trasę zwiedzania można skorzystać z przygotowanych już siedmiu tras tematycznych. Przygotowane trasy to: Gdańsk na skróty, Perły sztuki dawnej, Gotyk w Gdańsku, Śladami Jana Heweliusza, Historyczne obiekty przemysłowe, Tu zaczęła się wojna, Śladami Solidarności.

202309216862
 

Rozwój miasta
W tej sekcji aplikacji możemy prześledzić rozwój układu przestrzennego Gdańska od X w. do dziś, ukazanego w formie siedmiu planów miasta z różnych okresów jego historii. Początkowo ośrodek miejski łączył na niewielkim obszarze wszystkie miejskie funkcje: mieszkalne, wytwórcze, magazynowe. W ciągu wieków miasto powiększało się o nowe obszary, następowało wyodrębnienie obszarów wyspecjalizowanych, co skutkowało powstawaniem dzielnic o odmiennym charakterze i historii. Więcej o każdej z dzielnic można dowiedzieć się po wybraniu jej nazwy na mapie.
Powstałe w ten sposób barwne puzzle miejskiej układanki rozsypały się w 1945 roku, kiedy to zniszczeniu uległo 90% śródmiejskiej zabudowy. Dziś tylko w części możemy doświadczyć dawnego charakteru miasta. Warto pamiętać, że nie byłoby i tego gdyby nie podjęty przez powojennych gdańszczan wielki wysiłek odbudowy historycznego centrum w dawnym kształcie.

202309216864
 

OŚ CZASU
Przy stanowiskach tych (duże ekrany) możemy przejść do jednej z dwóch sekcji: Oś czasu. Architektura i historia lub Dawniej/Dziś

Oś czasu. Architektura i historia
To zarys historii miasta w formie zbioru 51 wydarzeń, których miniaturowe ilustracje zostały uszeregowane według dat na osi czasu. Po wybraniu danego wydarzenia przechodzimy do jego opisu, na który składają się krótki tekst i opatrzone podpisami ilustracje. Ten historyczny spacer przez daty rozpoczyna misja świętego Wojciecha, który dotarł do Gdańska w 997 r., kończy zaś budowa Muzeum II Wojny Światowej w 2017 r.

202309216888
 

Ściśle związana z osią czasu jest sekcja aplikacji poświęcona architekturze gdańskiej kamienicy. Wędrując po datach (przesuwając je palcem u dołu ekranu) ponad nimi pokazują się charakterystyczne dla danego okresu gdańskie domy. Wybierając konkretny przykład przechodzimy do opisu jego architektury, któremu towarzyszy rysunek budynku z zaznaczonymi na nim charakterystycznymi elementami i ich nazwami, jak np. portal, blenda, lizena, maswerk, ryzalit, itp. Wskazując je palcem możemy przeczytać ich definicje zilustrowane zdjęciami.

202309216886
 

Dawniej/Dziś
Sekcja ta pozwala na szczegółowe porównanie, w widoku ukośnym, dzisiejszej zabudowy miasta ze stanem sprzed ponad czterech wieków. Jest to możliwe dzięki wykonaniu w Gdańsku na przełomie XVI i XVII w. unikalnego planu miasta, obecnie przechowywanego w szwedzkim Narodowym Archiwum w Sztokholmie (stąd nazywanego planem sztokholmskim). Czas powstania planu można oszacować na podstawie ukazanego stanu zabudowy, który wskazuje na lata 1598-1599 (więcej na ten temat przy stanowisku makiety).
Choć plan sztokholmski bardzo dobrze oddaje ogólny układ przestrzenny miasta, włącznie z podziałem parcelacyjnym, posiada wiele zniekształceń w stosunku do rzeczywistych proporcji. Stąd, aby odpowiadające sobie budowle na starym i współczesnym planie nachodziły na siebie podczas ich porównywania, geometria planu sztokholmskiego została mocno skorygowana. Wiązało się to z wykrzywieniem (głównie pochyleniem) rysunku poszczególnych obiektów, w skrajnych przypadkach korygowanych ręcznie. Skorygowano też intrygujący błąd starego planu – zamianę miejscami budynków Żurawia i Bramy Świętojańskiej. Na miejscu można też zobaczyć wersję oryginalną planu, bez wprowadzonych geometrycznych zniekształceń, dodatkowego koloru wód i innych korekt.
Jak wciągającą zabawą jest porównywanie obu planów można zobaczyć tutaj.

 
 

 

Model Kunsztu Wodnego

Znajduje się w rogu sali i pokazuje schemat funkcjonowania Kunsztu Wodnego (Wasserkunst), jak nazywano w dawnych wiekach gdańską stację pomp zasilającą miejską sieć wodociągową. Jej sięgającą roku 1536 historię oraz zasadę działania przedstawiają znajdujące się obok modelu tablice informacyjne.

202309216915
 
202309216916
 

Używając przycisków w panelu sterowania modelem zwiedzający może prześledzić kolejne etapy cyklu działania Kunsztu (uruchomienie koła wodnego napędzającego pompy tłokowe, napełnienie zbiornika wodą, otwarcie zaworu i zasilenie sieci wodociągowej, w tym wpiętej do niej studni miejskiej, opróżnienie zbiornika). Model używa do tego 200 l wody krążącej w obiegu zamkniętym.