Celem zagospodarowania Rynku Oruńskiego i najbliższej okolicy jest przekształcenie tego obszaru w reprezentacyjną wielofunkcyjną przestrzeń publiczną dla wszystkich. Będzie to miejsce atrakcyjne i przystępne na co dzień, ale dające także możliwość aranżacji na specjalne wydarzenia – w zależności od potrzeb.
Obszar inwestycji to około 1,64 ha i obejmuje Rynek Oruński wraz z przyległymi skwerami (skwer Danuty „Inki” Siedzikówny oraz przestrzeń dawnego cmentarza ewangelickiego – skwer „przy torach”), a także ulice Gościnną i Dworcową do przejazdu kolejowego.
Ma być atrakcyjnie i reprezentacyjnie
Jak czytamy w Projekcie Zagospodarowania Terenu:
„Z przeprowadzonych analiz wynika, że projektowany teren powinien tworzyć spójną całość, mimo różnego przeznaczenia. Z jednej strony powinien tworzyć przestrzeń otwartą, publiczną, przeznaczoną do użytku mieszkańców – rynek, a z drugiej schronienie od zgiełku, miejsce wypoczynku i strefę komunikacyjną między środkami transportu – skwery. Mając to na uwadze zaprojektowano Rynek w formie otwartego placu ze stylizowanymi formami małej architektury, nawiązującymi do niegdysiejszego charakteru miejsca i skwery w formie zieleńców z ciągami komunikacyjnymi i przestrzeniami do odpoczynku, nawiązującymi do zrewitalizowanych już obszarów, sąsiadujących z opracowaniem, jak skwer przy ul. Gościnnej czy ratusz”.
Co więc się zmieni? Na początek czeka nas rozbiórka nawierzchni chodników, zatok parkingowych i jezdni wraz z elementami drogowymi, wyspy przed kościołem rozdzielającej jezdnie oraz zatoki zajezdni autobusowej. Usunięte zostaną także elementy małej architektury oraz pawilony znajdujące się na rynku: punkt sprzedaży pieczywa i kiosk.
Skwer „Inki” – pomnik wyeksponowany w nowym miejscu
Tutaj przewidziano całkowitą wymianę nawierzchni utwardzonej. Układ ścieżek zostanie nieznacznie zmieniony, z uszanowaniem lokalnych nawyków pieszych. Główne ciągi komunikacyjne będą wykonane z płyt granitowych, dodatkowe ścieżki – z nawierzchni gruntowej.
W miejscu, gdzie przewiduje się największy ruch i jednocześnie krzyżuje się komunikacja piesza, zaprojektowano niewielki plac. Tam zostanie przeniesiony pomnik „Inki”, by lepiej go wyeksponować. W narożnikach placu zostaną zamontowane reflektory oświetlające pomnik światłem ledowym w różnych barwach. Na placu pojawi się też ujęcie wody pitnej dla ludzi i poidełko dla zwierząt.
Wzdłuż niektórych ścieżek oraz w pobliżu pomnika „Inki” zostaną ustawione ławki, takie jak na skwerze „przy torach”, jako element łączący obie przestrzenie. Innym łącznikiem wizualnym będą kosze na śmieci, o prostej, prostopadłościennej formie, wykonane z materiałów identycznych jak ławki.
Na całym obszarze skweru „Inki”, w miejscach naturalnego spadku terenu i wzdłuż ścieżek, zaprojektowano miejscowe obniżenia w formie „ogrodów deszczowych suchych”.
Dodatkowo, w miejscu dawnego peronu tramwajowego, którego pozostałości nadal są widoczne, przewidziano ścieżkę rekreacyjną z luźno ułożonych płyt granitowych tak, by między nimi swobodnie rosła trawa. Ścieżka rekreacyjna będzie biegła po łuku. Sam peron pozostanie w obecnej formie kostki granitowej, ograniczony krawężnikami.
Rynek – plac w kształcie trapezu
Projekt przewiduje przywrócenie rynkowi formy placu – otwartej przestrzeni, gdzie będzie można organizować lokalne wydarzenia i imprezy okolicznościowe. Z tego powodu znikną elementy kolidujące z nowym przeznaczeniem rynku. Końcowy przystanek autobusowy zostanie przeniesiony w inne miejsce (przy wjeździe z Traktu św. Wojciecha w ul. Gościnną). Zostaną zlikwidowane zatoki parkingowe, wysepka z trawnikiem przed kościołem oraz obiekty tymczasowe. Nieznacznie zmieni się geometria obecnych chodników, by rynek uzyskał kształt trapezu.
Granice rynku zostały wyznaczone przez budynki przy ul. Gościnnej 1 (Ratusz), Gościnnej 3, Gościnnej 5 oraz skwer „Inki”; od północy przez kościół, od południa przez chodnik oraz budynki ul. Gościnnej 8 (przychodnia), Gościnnej 2, Gościnnej 4, Gościnnej 6 i Gościnnej 10. Sama przestrzeń rynku będzie podkreślona innym rodzajem nawierzchni i inną wysokością jej posadowienia – okalające rynek chodniki będą 6 cm wyżej.
Główny plac będzie wykończony z wykorzystaniem historycznego bruku, który jest tam obecnie. Przebiegać po nim będzie dwukierunkowa jezdnia. Wzdłuż niej ułożone zostaną głazy różnej wielkości, które wygrodzą strefę dla aut, jednocześnie służąc mieszkańcom jako miejsca do odpoczynku. Dla całego placu wprowadzona zostanie „strefa zamieszkania”, gdzie bezwzględne pierwszeństwo mają piesi.
Na rynku zainstalowane zostaną ławki (nawiązujące kształtem do historycznych), latarnie (inspirowane tymi z przekazów ikonograficznych – wysokie słupy na dwóch nogach) oraz kosze na śmieci. Stojący tu stary słup ogłoszeniowy zostanie odrestaurowany. W jego okolicy przewidziano stację rowerów miejskich. Biegnące niegdyś przez rynek tory tramwajowe zostaną częściowo zrekonstruowane.
Po obu stronach rynku szpalery drzew na chodnikach uzupełnione zostaną o nowe nasadzenia lub, jak od strony skweru „Inki”, powstaną całkowicie nowe szpalery nawiązujące do okolicznej zieleni. Między drzewami staną ławki, kosze na śmieci oraz stojaki rowerowe.
W chodniku przed ratuszem i kościołem oraz na placu przy słupie ogłoszeniowym w posadzce zostaną zamontowane tablice informacyjne przybliżające historię miejsca lub upamiętniające osoby, które przyczyniły się do rozwoju Oruni. Tablice pamiątkowe będą wielkością i formatem wpisywać się w płyty chodnikowe.
Skwer „przy torach” – fontanna i lapidarium
Na skwerze, będącym dawnym cmentarzem ewangelickim, zachowane zostaną istniejące ścieżki, powstaną także nowe, nawiązujące do historycznych alei cmentarnych. Wzdłuż nich zostaną zasadzone nowe szpalery drzew. Przy jednej ze ścieżek, przecinającej skośnie zaprojektowany układ, utworzą się przestrzenie o nieregularnym kształcie – w większej powstanie fontanna, a do mniejszej trafi przeniesiony pomnik upamiętniający dawny cmentarz.
Przy ścieżkach ustawione zostaną ławki, takie jak te na skwerze „Inki” (formą nawiązujące do tych na sąsiednim skwerze przy ul. Gościnnej). Ponadto w wyznaczonych przez ścieżki kwaterach zaproponowano place zabaw, rabaty kwiatowe, a w południowej części, gdzie jest naturalny spadek terenu, „suche ogrody deszczowe”.
Główne ciągi komunikacyjne wykonane będą z płyt granitowych o wymiarach identycznych, jak w innych miejscach projektu, a pozostałe ścieżki – z utwardzonej nawierzchni mineralnej.
Na skraju dawnego cmentarza, na styku rynku i chodnika przed przychodnią, w miejscu gdzie zachował się mur cmentarny, proponuje się przeniesienie Lapidarium Oruńskiego, które obecnie znajduje się przed wejściem do budynku przy ul. Gościnnej 3.
Ulica Junacka ma stać się ciągiem pieszo-jezdnym, a wzdłuż niej powstanie dziesieć miejsc parkingowych (w tym jedno dla osób z niepełnosprawnościami).
Ulice Gościnna i Dworcowa
W ulicach Gościnnej i Dworcowej, na odcinku, od rynku do przejazdu kolejowego na ul. Smętnej, proponuje się zachowanie ciągów komunikacyjnych, jako kontynuację chodników z obszaru rynku.
Na fragmencie do skrętu ulicy Gościnnej, na wysokości budynku przy Gościnnej 21, przewiduje się przebudowę i wymianę nawierzchni, a także dostosowanie geometrii do projektowanej geometrii drogi. Na pasie jezdni po stronie kościoła wydzielone zostaną równoległe miejsca parkingowe. Wzdłuż ulicy zamontowane będą latarnie nawiązujące stylistycznie do latarni parkowych.
W miejscu obecnej zieleni nieurządzonej, za budynkiem przy ul. Gościnnej 18, projektuje się parking na sześć aut.
Jaki jest najbliższy harmonogram działania
Przygotowania do realizacji projektu „Zagospodarowanie przestrzeni publicznej Rynku Oruńskiego” są na ostatniej prostej. Do Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zostały złożone dwa wnioski: 14 marca 2025 r. – o pozwolenie na przeprowadzenie badań archeologicznych, a 19 marca 2025 r. – o wydanie pozwolenia na prowadzenie robót budowlanych. Następnym etapem będzie już wystąpienie do Wydziału Urbanistyki i Architektury o pozwolenie na budowę.
Dyrekcja Rozbudowy Miasta Gdańska, jako prowadząca inwestycję, równolegle zajmie się przygotowywaniem dokumentacji przetargowej, aby niezwłocznie po uzyskaniu pozwolenia na budowę, ogłosić postępowanie mające wyłonić wykonawcę robót budowlanych. Ogłoszenie przetargu planowane jest w III kwartale br. Jeżeli wszystko przebiegnie zgodnie z planem, to podpisanie umowy z wykonawcą i samo rozpoczęcie robót nastąpi w IV kwartale br.
