Dla miłośników historii Gdańska była to książka legendarna – tropiona w antykwariatach, wyglądana na stoiskach Jarmarku Dominikańskiego, przekazywana w zaufaniu z rąk do rąk. Johanna Schopenhauer stworzyła – jak czytamy na okładce tego wydania – „jeden z najpiękniejszych literackich portretów Gdańska – miasta, w którym się urodziła i spędziła lata swojej młodości. Wolny, republikański, wielonarodowy Gdańsk końca XVIII wieku zniknął ostatecznie wraz z wybuchem drugiej wojny światowej”.
Swoje literackie plany autorka wykłada dość prosto: „Spróbuję w lekkich a pewnych zarysach odtworzyć obraz obyczajów ówczesnych czasów w ich pochodzie wraz ze mną. Owych starych, czcigodnych czasów, których zwyczaje i sposób życia wydają się dzisiaj tak odległe, jakby dzieliły nas wieki, chociaż od zupełnego ich wygaśnięcia upłynęło zaledwie pięćdziesiąt lat”. Bo dla Johanny Schopenhauer koniec „jej” Gdańska i epoki „starych, czcigodnych obyczajów” nastąpił wtedy, gdy upadło „wolne miasto” (jak je nazywa), a więc wtedy, gdy Gdańsk utracił swoją niezależność i stał się częścią państwa pruskiego.
Dzisiaj oddaliliśmy się o kolejnych dwieście lat od tamtych chwil, które ożywają pod jej piórem. A Gdańsk, w którym toczyło się życie młodej panny Trosiener przestał istnieć w najbardziej podstawowym, bo materialnym wymiarze.
***
Johanna Schopenhauer „Gdańskie wspomnienia młodości”, przełożył i objaśnił Tadeusz Kruszyński, wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2010.
Spis treści: Rozdział 1. Nasza rodzina; Rozdział 2. Buchalter ojca; Rozdział 3. Gdańskie domy; Rozdział 4. Dom rodzinny i jego sąsiedztwo; Rozdział 5. Doktor Jameson; Rozdział 6. Chodowiecki w naszej szkole; Rozdział 7. Nad brzegiem morza; Rozdział 8. Szymkowie, strój polski i maruszki; Rozdział 9. Międzynarodowy Gdańsk; Rozdział 10. Kandydat Kuschel; Rozdział 11. W pruskim potrzasku; Rozdział 12. Oczarowanie Grekami i Rzymianami; Rozdział 13. Nauka u Jamesona; Rozdział 14. Szczepienie ospy; Rozdział 15. Wychowanka mamzeli Ackermann; Rozdział 16. Rekonwalescencja po obłożnej chorobie; Rozdział 17. Pociąg do rylca i pędzla; Rozdział 18. Pierwsze oświadczyny; Rozdział 19. Szczęście w nieszczęściu; Rozdział 20. Nieudany występ; Rozdział 21. Wspaniały dom; Rozdział 22. Wyspa Spichrzów; Rozdział 23. Lektury nastolatki; Rozdział 24. Dawne mody; Rozdział 25. Dawne tańce; Rozdział 26. Pruska blokada Gdańska; Rozdział 27. Zaręczyny i ślub; Rozdział 28. W domowym zaciszu; Rozdział 29. Rozstanie z miłymi przyjaciółmi; Rozdział 30. Aeronauta i organista; Rozdział 31. Śmierć Fryderyka II; Rozdział 32. W Berlinie i Poczdamie; Rozdział 33. W Hanowerze i Pyrmoncie; Rozdział 34. Literackie znakomitości w Pyrmoncie; Rozdział 35. W drodze do Francji; Rozdział 36. Paryż – cud świata; Rozdział 37. Imieniny króla w Wersalu; Rozdział 38. Hotel Desseina w Calais; Rozdział 39. Na niemieckich drogach; Rozdział 40. Powrót do Gdańska; Rozdział 41. Szczęśliwe dni w Sztutowie; Rozdział 42. Jutrzenka wolności; Rozdział 43. Pod urokiem rewolucji; Od tłumacza; Nota edytorska; Nota o ilustracjach; Przypisy; Indeks osób; Spis ilustracji.
