PORTAL MIASTA GDAŃSKA

Anglik patrzy na Wolne Miasto

Anglik patrzy na Wolne Miasto
Bernard Newman „Rowerem przez II RP”
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
 
Fot. Wydawca

Bernard Newman był angielskim pisarzem i podróżnikiem, a jak się okazało po latach także współpracownikiem służb wywiadowczych. W okresie międzywojennym odwiedził kilkadziesiąt krajów, zazwyczaj przemierzał je na rowerze. W 1934 roku jego wybór padł na Polskę, a swoją wędrówkę rozpoczął w gdańskim porcie. Przez Wolne Miasto wjechał w „polski korytarz”.

Właściwa opowieść zaczyna się od incydentu z policjantem na drodze z Nowego Portu do Gdańska, którą Newman pokonywał jadąc drogą dla pieszych. A jechał tą drogą, gdyż na jezdni były „straszliwe kocie łby” („widywałem takie tylko w północnej Francji”).

„Jeśli jest w Europie jakieś bardziej niemieckie miasto niż Gdańsk, to jeszcze go nie znalazłem” – to pierwsza konstatacja angielskiego podróżnika. Newman nie lubi czerwonej cegły: „Marienkirche w Gdańsku składa się bez wątpienia z czerwonej cegły i niczego poza nią”. Wydaje się, że polubił natomiast polskie Kaszuby, choć po niektórych piaszczystych drogach nie był w stanie jechać (ale drogi pierwszej i drugiej klasy są „całkiem dobre”).

W końcowej części „pomorskiego” rozdziału konstatował z prostotą: „Mój pierwszy wniosek ma ogromną wagę, »polski korytarz« po prostu jest polski”. Potem formułuje kilka wskazań natury polityczno-terytorialnej, by stwierdzić: „Dla Niemiec »korytarz« pozostaje sprawą dumy narodowej, dla Polski sprawą życia i śmierci”.

***

Bernard Newman „Rowerem przez II RP”, przekład Ewa Kochanowska, Znak Horyzont, Kraków 2021.

Spis treści: O autorze; Kilka słów od tłumaczki; Wprowadzenie; Rozdział 1. Gdańsk i »korytarz«; Rozdział 2. Nizina; Rozdział 3. Warszawa; Rozdział 4. Polskie Lourdes; Rozdział 5. Kraków; Rozdział 6. Góry; Rozdział 7. Do Lwowa; Rozdział 8. Huculi; Rozdział 9. Kresy Wschodnie i wschodnie bagna; Rozdział 10. Żubrza puszcza w Białowieży; Rozdział 11. Do Wilna; Rozdział 12. Zakazana granica; Rozdział 13. Prusy Wschodnie.