Uroczystość wręczenia Neptunów tradycyjnie odbyła się podczas festiwalu Solidarity of Arts, w tym roku w Europejskim Centrum Solidarności. Laureaci otrzymali dyplom oraz pamiątkowe statuetki autorstwa gdańskiego artysty Mirosława Miłogrodzkiego, wykonane przez pracownię „baranska design”.
- Gdańszczanie mają poczucie zobowiązania wobec wydarzeń sprzed 37 lat, aby do nich wracać, opowiadać i szukać w Sierpniu 1980 roku świeżego przesłania, świeżej idei - mówił otwierając uroczystą galę w ECS Paweł Adamowicz, prezydent Gdańska. - Co to znaczy być solidarnym codziennie? Z drugim człowiekiem? Z narodem? Czy warto być solidarnym z uchodźcami? Czy solidarność się opłaca? Czy w ogóle takie pytanie jest właściwe? - zastanawiał się prezydent. - Tu, na Pomorzu wydaje nam się, że bez solidarności ludzkość sobie nie poradzi, bo to jest wartość wspólnotowa. Nagrodę Neptuna wręczamy więc tym artystom, którzy wydają nam się bliscy tej żywej idei Solidarności.
Tegorocznymi laureatami zostali wybitni artyści filmowi oraz charyzmatyczny animator kultury, poeta i eseista: Danuta Stenka, Krzysztof Zanussi i Krzysztof Czyżewski.
Danuta Stenka jest aktorką teatralną, filmową i radiową znaną z propagowania języka i kultury kaszubskiej. Wychowała się niedaleko stąd, w kaszubskim Gowidlinie. Początkowo onieśmielało ją to, ale wkrótce uczyniła z pochodzenia siłę.
“Dziś często wraca do swego rodzinnego domu i opowiada o nim z największą czułością. Spłaca wobec niego swój dług” - podkreślano w laudacji.
Danuta Stenka pracuje dziś z mężem nad scenariuszem, który ma być spełnieniem jej marzeń o kaszubskiej sadze. Chce odtworzyć w nim świat znany jej z opowieści ojca. Chciałaby też zagrać w filmie Kaszubkę i to po kaszubsku. Włada nim świetnie - od 13 lat w Wejherowie, w ramach cyklu Verba Sacra, czyta kaszubską Biblię. Za pielęgnowanie i krzewienie tego języka została już wyróżniona Medalem Stolema, Ryngrafem Witosława oraz Statuetką Jakuba Wejhera.
W jej imieniu (aktorka jest na planie nowego filmu na południu Polski) nagrodę odebrała Wanda Lew-Kiedrowska, edukatorka i popularyzatorka języka kaszubskiego, autorka pomysłu na dyktando z języka kaszubskiego, prywatnie przyjaciółka artystki.
Krzysztof Czyżewski zaś to animator kultury, poeta i eseista, współtwórca Ośrodka Pogranicze – sztuk, kultur, narodów - w Sejnach oraz Fundacji Pogranicze.
Po wysłuchaniu laudacji przeczytał przejmujący, poetycki list swojego autorstwa: "Cóż to za miasto Gdańsk, z którego widać Sejny? Gdyby było wielkie bogactwem, władzą i wyższością nad mniejszym, w żaden sposób nie byłoby zdolne dostrzec miasteczka na prowincji. Gdyby było samochwalcze i gloryfikujące homogeniczną czystość, tyłem odwracałoby się od pogranicza. Musiało tu zadziałać inne prawo, inne od zasad rządzących polityczną fizyką, koniecznością rynkową i hierarchią kulturalnego splendoru. Niewywyższanie się, a wzniosłość ponad siebie, pozwala dostrzec małe, ludzkie, gościnne dla Innego…. Pogranicze w Sejnach znaczy tyle, co solidarność. Pogranicze uczy wolności solidarnej. Tu inność nie jest egzotyką... Sejny widać jedynie z Gdańska wznisłego solidarnością i wolnością".
Ostatnim nagrodzonym był twórca kina autorskiego, Krzysztof Zanussi. Uznawany jest za moralistę, a jego filmy za małe traktaty ukazujące rozterki moralne nie wprost, lecz jako nierozwiązywalne dramaty postaw. Jest autorem niezapomnianych dzieł: "Struktury kryształu", "Barw ochronnych", "Imperatywu" czy "Bilansu kwartalnego". Otrzymał m.in. nagrodę jury w Cannes za reżyserię filmu "Constans", Złotego Lwa w Wenecji za "Rok spokojnego słońca" i Złotego Lamparta w Locarno za "Iluminację".
Odbierając nagrodę, wyraźnie wzruszony powiedział: - Solidarność była w moim życiu najpiękniejszym zjawiskiem z jakim spotkała mnie historia. Pokazała najlepsze oblicze Polaków, kiedy byliśmy sobie życzliwi, ufni. Dzięki temu - pomimo straszliwych podziałów i krzywd - weszliśmy w transformację bez gwałtu i przelewu krwi. I w tym Gdańsk, Solidarność odegrały ogromną rolę. Solidarnością wywalczyliśmy wolność, a dziś wolności musimy bronić solidarnością, którą tracimy jako społeczeństwo - podzielone, wściekłe na siebie wzajemnie. Wściekłe już niebezpiecznie."
 |
Jego laudajcę odczytała jedna z najwybitniejszych aktorek polskich, która często grywała w filmach reżysera ("Życie rodzinne", "Za ścianą", "Jak daleko stąd, jak blisko", "Cwał") - Maja Komorowska.
Podczas uroczystości muzycznie całość opracował Mikołaj Trzaska, który improwizował na saksofonie.
Jak dotąd Neptunami uhonorowano już 33 osoby. Rok temu nagrody Neptuna otrzymali: wybitna dziennikarka śledcza i producentka filmów dokumentalnych Ewa Ewart, Paweł Mykietyn - kompozytor i klarnecista oraz Agnieszka Odorowicz - dyrektor Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej i była wiceminister kultury. W 2015 nagrodę odebrali znakomici aktorzy: Dorota Kolak i Mirosław Baka oraz reżyser i scenarzysta Wojciech Marczewski.Neptuny to nagrody przyznawane polskim i zagranicznym twórcom, którzy swoją działalnością artystyczną nawiązują do gdańskiej tradycji bądź współczesności, istotnie wzbogacając kulturową historię miasta, poprzez odniesienia do wartości wolności i solidarności.
