Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław - Etap I - Miasto Gdańsk

Miasto Gdańsk otrzymało fundusze unijne i zrealizowało projekt o kluczowym znaczeniu dla zabezpieczenia przeciwpowodziowego i środowiska naturalnego.

I. Dane dotyczące projektu:

II. Opis projektu:

Projekt zakładał przebudowę Kanału Raduni na terenie Miasta Gdańska na odcinku o długości 7,1 km. Celem inwestycji było zapobieżenie powodzi spowodowanej przerwaniem wałów kanału, jak miało to miejsce w czasie katastrofalnych opadów deszczu w lipcu 2001 r. Prace obejmowały budowę umocnień obu brzegów kanału, przebudowę wału przeciwpowodziowego, budową drogi eksploatacyjnej na koronie wału, zagospodarowanie terenów wzdłuż kanału po obu jego stronach, przebudowę bądź usunięcie kolidujących elementów technicznej infrastruktury miejskiej i budowę kładek dla pieszych.

Kanał Raduni został wybudowany w średniowieczu w latach 1310 - 1338, dla potrzeb gospodarczych i obronnych Gdańska. Obecna trasa o całkowitej długości ca 13,50 km datuje się na lata 1354-1356 i nosi nazwę - Kanał „Nowa Radunia". Jego trasa biegnie wzdłuż wąskiego tarasu rumowiskowego, odcinającego płaszczyznę Żuław od morenowej wysoczyzny Pojezierza Pomorskiego na odcinku od Pruszcza Gdańskiego do Gdańska. Swoją trasą przecina szereg naturalnych cieków spływających z wysoczyzny do obszaru deltowego Wisły, które to cieki znalazły w nim ujście. Cieki mające swoje ujście do Kanału posiadają duże spadki (ca 30‰), przez co prędkość spływu wody ze zlewni jest kilkakrotnie większa od przepływu wody w Kanale (0,90 ÷ 1,30 m3/s). Na znacznej długości Kanał biegnie wzdłuż zurbanizowanych obszarów miejskich, a poziom wody w nim znajduje się do kilku metrów powyżej tych obszarów. Skorygowana powierzchnia zlewni Kanału Raduni wynosi około 52,9 km2 (bez bezodpływowej zlewni jeziora Otomińskiego).Teoretyczna przepustowość Kanału przy ustalonym ruchu wody na poszczególnych odcinkach wynosi od 13,0 m3/s do ca 20 m3/s, przy rzeczywistych dopływach wód ze zlewni wynoszących 70 m3/s dla deszczu o prawdopodobieństwie p=10% (z uwzględnieniem zurbanizowania zlewni wg stanu obecnego). Obecnie Kanał Raduni na całej swej długości od Pruszcza Gdańskiego do Biskupiej Górki w Gdańsku pełni w zasadzie rolę zbiornika retencyjnego dla wód spływających z terenów jego zlewni, w którym szybko podnosi się stan wody w pobliżu największych wlewów, a następnie woda ta rozpływa się w dół i górę Kanału. Warunki te sprawiają, że Kanał ulega szybkiemu napełnieniu i może dochodzić do przelewu wody ponad koroną wału, co spowoduje jego rozmycie o katastrofalnych skutkach dla niżej położonych obszarów miejskich. Po wybudowaniu węzła kolejowego w Gdańsku, naturalny odpływ z Kanału został odcięty. W miejscu skrzyżowania z torami kolejowymi wybudowany został zrzut syfonowy o maksymalnym wydatku około 11,00 m3/s. Do odprowadzenia wód nadmiarowych z Kanału Raduni istnieją aktualnie 4 zrzuty wody:

• w km 2+100 syfonowy pod torami PKP o wydatku 11,0 m3/s z odprowadzeniem wód do koryta Kanału poniżej,
• w km 2+700 do Opływu Motławy o wydatku 12,0 m3/s.
• w km 2+700 do Opływu Motławy o wydatku 6,20 m3/s.
• w km. 9+700 do rzeki Raduni o wydatku 13,0 m3/s.

Kanał Raduni przed przebudową Fot. Lech Makara

Kanał Raduni przed przebudową Fot. Lech Makara

Dolny odcinek Kanału (poniżej Biskupiej Górki) odbiera wody z lokalnych zlewni kanalizacji deszczowej oraz z Potoku Siedlickiego. Ponadto zadaniem Kanału Raduni poniżej Biskupiej Górki jest również utrzymanie przepływu nienaruszalnego (sanitarnego) na odcinku przepływającym przez Śródmieście Gdańska oraz pełnienie funkcji bulwaru miejskiego. Na skutek niedostatecznego stanu technicznego wału i istnienia uprzywilejowanych dróg filtracji przez wał może dojść do jego podmycia a nawet całkowitego rozmycia wału. W okresie budowy Kanału (XIV w) dno oraz odwodne skarpy do wysokości około 1,2 m ponad dno umocnione zostały „fartuchami" glinowo-iłowym, które zostały zniszczone na znacznej długości poprzez wybudowanie w latach 70-ch XX wieku kanałów sanitarnych o średnicy D=1,00 m - grawitacyjny (km 2+158, 3+978) i D=0,60 m - tłoczny (km 7+700, 10+950). Wykonane badania geotechniczne prawego wału Kanału Raduni na odcinku od km 2+500 do km 10+850 wykazały, że jest on zbudowany z piasków próchniczych, piasków drobnych w stanie luźnym oraz piasków gliniastych. Dla sprawdzenia rzeczywistego stanu i obiektywnej oceny korpusu wału (sufozji, przebić hydraulicznych i perforacji wywołanych przez drzewa, rośliny, gryzonie, strefy przemarzania i naturalną destrukcję wietrzeniową) wykonane zostały badania georadarowe na odcinku wału od km 2+500 do km 10+750. Otrzymane wyniki badań struktury korpusu wału i jego podłoża wykazały, że cały korpus wału Kanału Raduni był mocno mechanicznie i hydraulicznie sperforowany, osłabiony i w krytycznym stanie technicznym. Poza tym na rozpatrywanym odcinku brzegi Kanału Raduni od km 2+700 do km 9+815 (7115 mb) posiadały umocnienia o różnej konstrukcji. Były to umocnienia:

• poziome deski żelbetowe za palami żelbetowymi
• mur ceglany
• mur ceglany typu Moniera
• mur typu Moniera, z płyt żelbetowych
• mur betonowy
• mur żelbetowy za ścianką szczelną Larssen
• mur kamienny

Kanał Raduni przed przebudową Fot. Lech Makara

Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara

Stan tych umocnień na całym rozpatrywanym odcinku był niedostateczny do ledwo zadawalającego z wyłączeniem odcinków gdzie wykonane są ścianki szczelne stalowe. Ponadto na brzegu lewym na niektórych odcinkach istniejące rzędne terenu były niższe od istniejących rzędnych korony wału na brzegu prawym. Stan ten powodował nieprzystosowanie tych odcinków Kanału do przepływu wód powodziowych.

Podpisanie umowy o dofinansowanie z IW - Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej nastąpiło w dniu 20.07.2011 r. Wartość kwalifikowana projektu wyniosła: 137,30 mln zł. Koszt przebudowy w wysokości 85% był finansowany ze środków unijnych (116,71 mln zł), zaś wkład własny w wysokości 15% pokryty został z budżetu państwa. Miasto Gdańsk wydatkowało ca 1,1 mln zł na opracowanie dokumentacji projektowej oraz wniosku aplikacyjnego.

Umowa z wykonawca robót Hydrobudową Gdańsk została podpisana 04 sierpnia 2011 r. Wg umowy koszt przebudowy wyniósł 133,7 mln zł. Termin umowny zakończenia robót - 04 marca 2014 r.

Przebudowa Kanału Raduni dotyczyła trzech etapów (odcinków) realizacyjnych:

Etap 1 - od zrzutu do Opływu Motławy (km 2+680 do mostu w ul. Raduńska - Nowiny (km 5+ 040) o długości 2,360 km

Przebudowa Kanału Raduni Fot. Lech Makara

Przebudowa Kanału Raduni Fot. Lech Makara

Przebudowa Kanału Raduni Fot. Lech Makara

Przebudowa Kanału Raduni Fot. Lech Makara

Przebudowa Kanału Raduni Fot. Lech Makara

Etap 2 - od mostu w ul. Raduńska - Nowiny (5+040) do mostu na wys. posesji w ul. Trakt Św. Wojciecha 370 (km 7+960) o długości 2,920 km

Przebudowa Kanału Raduni Fot. Lech Makara

Przebudowa Kanału Raduni Fot. Lech Makara

Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara

Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara

Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara

Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara

Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara

Etap 3 - od mostu na wys. posesji w ul. Trakt Św. Wojciecha 370 (km 7+960) do granicy Miasta Gdańska (km 9+828) o długości 1,868 km

Kanał Raduni przed przebudową Fot. Lech Makara	Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara	Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara
Kanał Raduni przed przebudową Fot. Lech Makara	Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara	Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara
Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara	Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara	Kanał Raduni po przebudowie Fot. Lech Makara

Zakres prac:

• Poszerzenie Kanału w ramach możliwości lokalizacyjnych oraz istniejących wydzieleń. Aktualnie szerokość Kanału waha się od 8,00 m przy moście na ul. Stromej do 10,30 m przy projektowanej obwodnicy południowej.
• Wykonanie na obu brzegach umocnień pionowych o wysokości od 1,80 m do 3,26 m. Umocnienia pionowe to stalowa ścianka szczelna z oczepem żelbetowym od dna Kanału z okładziną z kamienia lub cegły klinkierowej. Zgodnie z warunkami konserwatorskimi od km 2+680 do km 5+015 okładziną z cegły klinkierowej, od km 5+055 do km 8+550 elewacja w kolorze szarym z betonu fakturowanego, imitująca fakturę kamienną, a od km 8+550 do granicy miasta okładzina z kostki granitowej w kolorze dostosowanym do otoczenia.
• Uszczelnienie skarpy odwodnej obwałowania matą bentonitową.
• Podwyższeniu i poszerzeniu korony obwałowania (minimalna szerokość korony 4,00 m) - brzeg prawy w miejscach lokalnych obniżeń i przewężeń.
• Wykonanie na koronie obwałowania nawierzchni przepuszczalnej z polbruku w krawężnikach granitowych o szerokości 3,00 m, a na odcinkach rosnących na koronie obwałowania kasztanowców szerokość pasa technicznego zostaje zmniejszona do 2,00 m.
• Wykonanie nowej barierki na obu brzegach Kanału Raduni.
• Remont istniejących schodów na skarpie odpowietrznej obwałowania Kanału. Remontowi podlegają schody w km 3+390 i 9+160.
• Likwidacja istniejących schodów w km 2+850 (schody prowadzą bezpośrednio na jezdnię ul. Trakt Św. Wojciecha poza wyznaczonym przejściem dla pieszych).
• Wyprofilowanie i odbudowę skarpy odpowietrznej przy zachowaniu istniejącego nachylenia oraz obsiew skarpy trawą na humusie.
• Zabetonowanie istniejących wylotów kanalizacji sanitarnej do Kanału Raduni.
• Wykonanie ścianki tymczasowej na prawym i lewym brzegu na odcinkach wyłączonych przy mostach w celu ochrony brzegów przed ewentualnym rozmyciem, wraz z naprawieniem i uszczelnieniem istniejącego umocnienia Kanału Raduni.
• Budowa 9 kładek dla pieszych o konstrukcji jednoprzęsłowej, żelbetowej z betonu B30 z przyczółkami i dojściami, balustradami.
• Wyremontowanie kładki w km 9+138, Trakt Św. Wojciecha 450 zgodnie z zaleceniami Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Prace związane z przygotowaniem i realizacją projektu prowadziła w imieniu Miasta Gdańska Dyrekcja Rozbudowy Miasta Gdańska, pełniąca rolę Jednostki Realizującej Projekt.

Kanał Raduni w Św. Wojciechu Fot. Lech Makara

Kanał Raduni w Św. Wojciechu Fot. Lech Makara

Instytucje zaangażowane w realizację Projektu:
Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju
Ministerstwo Środowiska
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Jednostki zaangażowane w realizację Projektu:
Urząd Miejski w Gdańsku
Dyrekcja Rozbudowy Miasta Gdańska
Gdańskie Melioracje Sp. z o.o.

Zdjęcia:
Lech Makara

Pobierz:
Kanał Raduni - prezentacja stan na 12.2015 r. (29.88 MB)
Kanał Raduni plakat (7.56 MB)

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
ze środków Funduszu Spójności
w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007–2013